در دنیای شبکه های کامپیوتری، دو واژه‌ی Bandwidth و Throughput به‌طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند و گاهی اوقات به اشتباه به جای یکدیگر به‌کار می روند. این در حالی است که این دو مفهوم، با وجود شباهت ظاهری، تفاوت های اساسی دارند و درک دقیق آن ها برای طراحی، پیکربندی و عیب‌یابی شبکه ها ضروری است. در این قسمت به‌صورت جامع و تخصصی، تفاوت bandwidth و throughput را بررسی کرده و با ارائه مثال ها و کاربردهای واقعی، دید روشنی نسبت به این دو پارامتر کلیدی در شبکه ارائه خواهیم داد. با ما همراه باشید.
Bandwidth چیست؟
Bandwidth یا پهنای باند، حداکثر ظرفیت انتقال داده در یک مسیر مشخص از شبکه است. به‌بیان ساده، پهنای باند مشخص می کند که در یک بازه زمانی مشخص، چه مقدار داده می‌تواند از یک نقطه به نقطه‌ی دیگر منتقل شود. واحد اندازه‌گیری bandwidth معمولا بیت بر ثانیه (bps)، کیلوبیت بر ثانیه (Kbps)، مگابیت بر ثانیه (Mbps) یا گیگابیت بر ثانیه (Gbps) می باشد.
مثال:
فرض کنید یک کابل شبکه دارای پهنای باند ۱۰۰Mbps است. این یعنی در بهترین حالت ممکن می‌تواند تا ۱۰۰ مگابیت داده در هر ثانیه منتقل کند. اما این عدد الزاما به معنای سرعت واقعی تجربه‌شده توسط کاربر نیست.
بیشتر بدانید: خدمات شبکه در تهران
Throughput چیست؟
Throughput یا نرخ انتقال واقعی، میزان داده ای می باشد که در واقعیت در یک زمان مشخص از طریق شبکه منتقل می شود. این مقدار ممکن است به دلایل مختلفی کمتر از bandwidth تئوری باشد، مانند:
- تداخل (Interference)
- ازدحام شبکه (Network Congestion)
- تاخیر و بسته‌های ازدست‌رفته (Latency & Packet Loss)
- تنظیمات نادرست در سوئیچ‌ها یا روترها
مثال:
در همان مثال قبلی با کابل ۱۰۰Mbps، ممکن است به دلیل ترافیک سنگین شبکه یا محدودیت سخت افزاری، نرخ انتقال واقعی داده فقط ۶۰Mbps باشد. این عدد ۶۰Mbps، همان throughput است.
بیشتر بدانید: کامپیوتر مرکزی در شبکه کامپیوتری چه نام دارد؟
تفاوت Throughput و Bandwidth در شبکه
در حالی‌که bandwidth به ظرفیت کلی شبکه اشاره دارد، throughput نشان دهنده‌ی عملکرد واقعی شبکه در شرایط عملیاتی است.
| ویژگی | Bandwidth | Throughput |
|---|---|---|
| تعریف | ظرفیت تئوری انتقال داده | نرخ واقعی انتقال داده |
| واحد اندازه‌گیری | Mbps، Gbps | Mbps، Gbps |
| عامل تعیین‌کننده | توانایی فیزیکی لینک | عملکرد واقعی در شرایط واقعی |
| قابل مشاهده توسط کاربر | خیر | بله (تجربه واقعی سرعت دانلود/آپلود) |
چرا تفاوت بین این دو مهم است؟
در بسیاری از پروژه های شبکه، تخمین نادرست از throughput واقعی می‌تواند منجر به طراحی اشتباه، سرمایه گذاری بیش از حد یا حتی نارضایتی کاربران شود. درک تفاوت bandwidth و throughput کمک می کند:
- پیش‌بینی دقیق‌تری از عملکرد شبکه داشته باشیم
- تجهیزات متناسب با نیاز واقعی انتخاب کنیم
- نقاط گلوگاه شبکه را سریع‌تر شناسایی کنیم
- راهکارهای بهینه‌سازی بهتری پیاده‌سازی کنیم
بیشتر بدانید: MTU چیست؟ و چه تاثیری بر سرعت شبکه دارد؟
چه عواملی باعث کاهش Throughput می شوند؟
1- ترافیک بالا و ازدحام شبکه
2- استفاده از تجهیزات قدیمی یا ناسازگار
3- خطا در تنظیمات شبکه مانند MTU یا QoS
4- کیفیت پایین کابل‌کشی یا نویز محیطی
5- استفاده هم‌زمان از چندین سرویس سنگین مانند ویدیو استریم، بکاپ‌گیری، بازی آنلاین و غیره
بیشتر بدانید: Bridge در شبکه به چه معناست؟
چگونه Throughput را اندازه گیری کنیم؟
برای اندازه‌گیری throughput واقعی می‌توان از ابزارهای مختلفی استفاده کرد:
- iPerf (ابزاری خط فرمانی برای تست عملکرد شبکه)
- Wireshark (تحلیل بسته‌های شبکه)
- Speedtest.net (برای بررسی سرعت اینترنت)
- SolarWinds Network Performance Monitor (مانیتورینگ پیشرفته شبکه)
بیشتر بدانید: توپولوژی شبکه چیست؟
نتیجه گیری
Bandwidth و Throughput دو مفهوم کلیدی و مکمل در حوزه‌ی شبکه می باشند. پهنای باند نشان‌دهنده ی ظرفیت تئوری شبکه است، در حالی‌که throughput عملکرد واقعی و تجربه‌ی کاربران را منعکس می‌کند. درک تفاوت این دو برای مهندسان شبکه و مدیران فناوری اطلاعات، نقش حیاتی در طراحی، پیاده‌سازی و نگهداری شبکه‌های پایدار و کارآمد دارد.