در کشور ما، قطعی برق دیگر یک اتفاق غیرمنتظره نیست. چه در روزهای گرم تابستان و چه در سرمای زمستان، شرکت ها و سازمان ها باید خود را برای خاموشی های ناگهانی آماده کنند. شاید در نگاه اول قطعی برق صرفا یک توقف موقت در کارها به نظر برسد، اما برای بخش فناوری اطلاعات، ماجرا جدی تر از این حرف هاست. تجهیزات الکتریکی از جمله پرینترها، کامپیوترها و مهم تر از همه سرورها، در برابر قطع ناگهانی برق، بسیار آسیب پذیرمی باشند. این آسیب نه فقط به سخت افزار بلکه به داده های مهم و حیاتی وارد می شود. در این مقاله قصد داریم به اهمیت بکاپ گیری از سرور در چنین شرایطی بپردازم و راهکارهایی برای پیشگیری از فاجعه های اطلاعاتی ارائه دهم. با ما همراه باشید.
وقتی برق می رود شروع بحران است
یکی از بدترین سناریوهایی که می تواند برای یک شرکت رخ دهد، این است که برق ناگهانی قطع شود و سرور خاموش شود. سروری که وظیفه اجرای سرویس ها، میزبان ماشین های مجازی یا نگهدارنده دیتابیس هاست، نباید بدون آمادگی و به صورت ناگهانی خاموش شود. این تجهیزات برای کارکرد ۲۴ ساعته و مداوم طراحی شده اند و هرگونه خاموش و روشن شدن ناگهانی ممکن است باعث اختلال جدی در عملکرد، خرابی فایل‌های سیستمی، و حتی از بین رفتن داده ها شود.
یکی از رایج ترین مشکلات پس از قطعی برق، خراب شدن فایل های پیکربندی ماشین‌های مجازی مثل .VMX در VMware یا کرش شدن فایل های دیسک مجازی مثل VMDK. می باشد. در این حالت، حتی اگر فایل های اصلی روی استوریج وجود داشته باشند، نبود فایل های کنترلی می تواند باعث شود ماشین مجازی بالا نیاید و دسترسی به داده‌ها ممکن نباشد. گاهی برای بازیابی این داده ها باید هزینه های هنگفتی برای ارسال تجهیزات به شرکت های تخصصی بازیابی اطلاعات پرداخت شود، و حتی در این حالت هم تضمینی برای موفقیت وجود ندارد.
نقش UPS و محدودیت های آن
راه حل اولیه ای که به ذهن می رسد، استفاده از UPS است. این دستگاه می تواند در زمان قطعی برق، برق مورد نیاز سرور و تجهیزات شبکه را برای مدت محدودی تامین کند تا فرصت داشته باشیم سرورها را به صورت نرم افزاری خاموش کنیم. اما واقعیت این است که بسیاری از کسب وکارها به دلایل مختلف از جمله هزینه، فضا یا عدم آگاهی، از UPS استفاده نمی کنند. در برخی شرکت ها حتی اگر UPS وجود داشته باشد، ممکن است صرفا چند دقیقه برق دهی کند و در صورت ادامه دار بودن قطعی، سرور باز هم دچار خاموشی ناگهانی شود.
بنابراین نباید تنها به UPS اکتفا کرد. این دستگاه می تواند یک لایه محافظ اولیه باشد، اما آن چه در نهایت داده های شما را نجات می‌دهد، بکاپ است.
چرا بکاپ گیری از سرور حیاتی است؟
اگر بخواهیم تنها یک اقدام را نام ببریم که در زمان بحران، بلافاصله می تواند شرکت را از فروپاشی نجات دهد، آن اقدام بکاپ‌گیری منظم و اصولی از داده ها و سرورهاست. بکاپ فقط یک نسخه کپی از داده‌ها نیست، بلکه یک استراتژی بقا برای سازمان شماست. زمانی که داده ای از بین می رود، تنها راه بازگشت به وضعیت قبل، بازیابی از نسخه پشتیبان است.
در تجربه ای واقعی، یکی از شرکت ها بعد از قطعی برق با این مسئله مواجه شد که سرور مجازی شان روشن نمی‌شود. فایل های حیاتی ماشین مجازی آسیب دیده بود. هیچ بکاپی از آن وجود نداشت. تنها گزینه ای که باقی مانده بود، ارسال تجهیزات به شرکت های تخصصی بازیابی سخت افزاری با هزینه های چند صد میلیونی بود. آن هم بدون هیچ تضمینی.
در صورتی که اگر این شرکت فقط یک نسخه بکاپ سالم و تست شده داشت، ظرف چند ساعت می توانستند ماشین مجازی را روی سرور دیگری بالا بیاورند و سرویس‌ها را برگردانند.
بیشتر بدانید: بعد از حملات سایبری اخیر، چرا داشتن بکاپ، نجات دهنده‌ی کسب و کار شماست؟
انواع بکاپ گیری از سرور و کاربرد آن ها
بکاپ‌ها معمولا به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: بکاپ سرد و بکاپ گرم.
بکاپ سرد معمولا در حالتی گرفته می شود که سیستم خاموش یا غیرفعال می باشند. این نوع بکاپ ریسک کمتری دارد، اما در محیط‌هایی که نمی توان سیستم را متوقف کرد، مناسب نیست. در مقابل، بکاپ گرم در حالتی گرفته می‌شود که سیستم در حال اجراست. این روش معمولا با استفاده از نرم افزارهای تخصصی انجام می شود که می‌توانند بدون اختلال در عملکرد سرور، نسخه پشتیبان تهیه کنند.
در هر دو حالت، اصل مهم منظم بودن و تست مداوم نسخه‌های پشتیبان است. هیچ چیز بدتر از این نیست که در زمان نیاز، بکاپی داشته باشید که خراب یا ناقص باشد.
پیشنهاد ویژه: خدمات سرور بکاپ
هزینه بکاپ کمتر از هزینه فاجعه است
شاید بعضی از شرکت ها به هزینه خرید لایسنس نرم افزار بکاپ یا سخت افزار ذخیره‌سازی بکاپ نگاه کنند و آن را غیرضروری بدانند. اما مقایسه ای ساده نشان می دهد که حتی هزینه ماهانه بکاپ گیری حرفه ای از سرورها، به مراتب کمتر از هزینه هایی است که پس از از بین رفتن داده‌ها باید پرداخت شود. از جمله :
- از دست رفتن اعتبار شرکت در برابر مشتریان
- توقف فعالیت روزانه و زیان عملیاتی
- هزینه بازیابی اطلاعات از استوریج یا دیسک های آسیب دیده
- حتی در مواردی، تعطیلی کامل یک بخش از کسب و کار
در واقع، بکاپ گیری از سرور یک سرمایه گذاری است نه هزینه.
چطور از سرورها بکاپ بگیریم؟
بکاپ‌گیری از سرور، بستگی به ساختار شبکه و نوع سیستم عامل و نرم افزارهای مورد استفاده دارد، اما اصول پایه ای برای همه مشترک است. در محیط های مجازی مثل VMware یا Hyper-V، معمولا از Snapshot و Export ماشین مجازی استفاده می‌شود، اما این روش‌ها برای پشتیبان گیری بلندمدت کافی نیستند.
بهتر است از ابزارهای حرفه‌ای بکاپ‌گیری مثل Veeam، Acronis، Nakivo یا حتی پلتفرم‌های متن باز مثل Bacula استفاده شود. این ابزارها قابلیت زمان‌بندی، فشرده‌سازی، رمزنگاری، و ارسال نسخه بکاپ به مکان‌های مختلف (Local یا Cloud) را دارند.
اگر نمی‌دانید کدام روش برای شما مناسب تر است، حتماً مقاله بررسی انواع روش های بکاپ گیری (کامل، افزایشی و دیفرنشیال) را ببینید.
چطور مطمئن بشویم بکاپ هایمان سالم هستند؟
یکی از بزرگ ترین اشتباهاتی که شرکت‌ها انجام می دهند، این است که فقط به این بسنده می‌کنند که بکاپ گرفته شده، بدون اینکه صحت آن را بررسی کنند. واقعیت این است که بکاپی که تست نشده، مانند نداشتن بکاپ است.
برای اطمینان از سلامت بکاپ‌ها:
- دوره ای، یک نسخه از بکاپ را ریکاوری تستی انجام دهید، حتی اگر روی یک ماشین مجازی آزمایشی باشد.
- لاگ های بکاپ‌گیری را بررسی کنید و مطمئن شوید عملیات کامل و بدون خطا انجام شده است.
- اگر از بکاپ Cloud یا Remote استفاده می‌کنید، مطمئن شوید فایل‌ها قابل دسترس و دانلود هستند.
- ابزارهایی مانند Veeam امکان «SureBackup» دارند که به طور خودکار صحت نسخه پشتیبان را چک می‌کنند.
نتیجه گیری
قطعی برق در ایران مسئله ای اجتناب ناپذیر است، اما از دست رفتن داده ها قابل پیشگیری است. با داشتن یک استراتژی بکاپ‌گیری منظم، حتی اگر UPS نداشته باشید، همچنان می توانید در برابر بحران‌ها مقاوم باشید. سرور شما قلب زیرساخت شبکه تان است؛ آن را بی دفاع رها نکنید.